مدیریت دولتی اثربخش در سازمان‌های ایرانی؛ نظریه‌پردازی داده‌بنیاد

یکی از چالش‌های جدّی در ادارۀ اثربخش سازمان‌ها به ویژه در بخش دولتی، حصول اطمینان از وجود مدیرانی شایسته در بالای هرم سازمانی است. وجود چنین مدیرانی می‌تواند منابع محدود این بخش را در میان محدودیت‌های بی‌شمار دیگری که سازمان‌های دولتی را احاطه کرده است، به شکل مطلوب اداره کند. لذا هدف این پژوهش، کشف کلیدی‌ترین شایستگی‌های مورد نیاز برای ادارۀ اثربخش امور در بخش دولتی می‌باشد. از آنجا که کاوش در دنیای ذهنی و تجارب افراد و استخراج نگرش آنها مستلزم بهره‌گیری از روش‌های کیفی پژوهش بوده و از سویی، یکی از بهترین روش‌های کیفی که با هدف و سؤال این مطالعه سازگاری دارد، نظریۀ داده‌بنیاد است، از این روش برای انجام تحقیق بهره‌گیری شد. به منظور جمع‌آوری داده‌ها نیز از مصاحبه‎های نیمه ساختاریافته استفاده شد که در نهایت و پس از رسیدن به اشباع نظری، با انجام مصاحبه با 25 نفر از مدیران واجد شرایط، داده‌های لازم گردآوری و تحلیل شد. مجموعه داده‌های جمع‌آوری شده پس از طی فرایند مقایسۀ مستمر داده‌ها و کدگذاری‌های باز، محوری و انتخابی، در قالب 430 کد اولیه، 27 مفهوم، 9 مقوله و سه طبقه، سازماندهی شدند. حاصل نهایی تحلیل داده‌های گردآوری شده، در قالب یک نظریة داده بنیاد اولیه با عنوان «نظریة مدیریت اثربخش در سازمان‌های دولتی ایران» ارائه شد. این نظریه به دنبال آن است تا مجموعه ویژگی‌های شخصیتی، نگرشی، رفتاری، مهارت‌ها و شایستگی‌های یک مدیر دولتی را که می‌کوشد به گونه‌ای اثربخش در سازمان‌های دولتی ایران فعالیت کند، با توجه به شرایط محیطی تبیین کند. بر اساس این نظریه، مدیران دولتی اثربخش به منظور دستیابی به سطح مطلوب اثربخشی، باید دارای مجموعه‌ای از شایستگی‌های فردی، تعاملی و سازمانی باشند. در واقع؛ این یافته‌ها بیانگر سیمای مدیریت دولتی اثربخش در سازمان‌های ایرانی است که می‌تواند به عنوان یک شاخص برای مدیران و سازمان‌هایی که قصد دارند درجة اثربخشی خود و مدیران خود را ارزیابی کنند نیز مورد استفاده قرار گیرد.